Zijn de feestdagen elk jaar hetzelfde liedje? En nee, dan heb ik het niet over Jingle Bells of Happy New Year van Abba. Is het elk jaar een vervelende, stressvolle tijd voor jou? Dan is het nu tijd om daar verandering in te brengen. De feestdagen komen er aan. Voor de één een feestje, voor de ander een regelrechte kwelling. Wat doe je dan om de feestdagen zo optimaal mogelijk door te komen? Het ligt er natuurlijk aan waarom de feestdagen zo ‘lastig’ zijn. Misschien ben je alleen met de kerst, zie je op tegen de verplichte bezoekjes bij familie, tegen alle drukte en stress, het kan van alles zijn. Wat het gemeenschappelijk heeft: het geeft stress.
Wat kun je nu doen om die stress te verminderen?
Als eerste: weet dat de meeste stress komt door onze eigen gedachten, ons voorstellingsvermogen. Ons voorstellingsvermogen is enorm. Het heeft ons geholpen te overleven, van vroeger uit. En dat niet alleen, we rijden in auto's, vliegen in vliegtuigen en op dit moment ben je aan het lezen op je computer, tablet of telefoon. Dus het heeft ons niet alleen helpen overleven, het heeft ons ook vooruit geholpen op allerlei gebieden. En er zit ook een schaduwkant aan. Want we bedenken niet alleen nieuwe dingen, nee, ons voorstellingsvermogen brengt ons ook vaak stress.
Hoe dan? Dat leg ik je uit.
We gebruiken ons voorstellingsvermogen niet alleen om nieuwe dingen uit te vinden. Nee, we gebruiken ons voorstellingsvermogen de hele dag. In eerste instantie om onszelf veilig te houden. Als we in een situatie komen, vullen we automatisch in wat er van ons verwacht wordt. Ons brein grijpt terug naar een ervaring in het verleden om in te vullen wat er op dat moment en in de toekomst van ons verwacht wordt. Met andere woorden… om ons veilig te houden.
Bijvoorbeeld: Als je naar een supermarkt gaat, hoeft je niet te bedenken hoe je er naartoe gaat, hoe je je hoort te gedragen, wat je moet doen, in welke volgorde, enz. Dit is geautomatiseerd. Lekker handig, want het kost je zo goed als geen energie en het houd je veilig. Je komt niet in nare situaties terecht. Of het nu een supermarkt, de Ikea of een kledingwinkel is, dat maakt niet uit. Je brein grijpt terug naar je vorige situaties in een winkel en voorspelt dat het ook nu zo zal zijn. Hierin heeft je brein 3 opties. Het gaat terug naar:
- een situatie die onlangs is gebeurd;
- een situatie die soortgelijk is aan de situatie;
- een situatie waar een emotioneel component aan zit.
Zo weet je ook hoe te gedragen in een winkel waar je nog nooit geweest bent of zelfs een winkel in het buitenland. Je brein grijpt terug naar een soortgelijke situatie.
Heb je ooit een paniek-aanval of een andere negatieve ervaring in de winkel gehad, dan is het ineens anders. Dan gaat je brein over het algemeen terug naar die situatie en wordt een simpele boodschap doen, ineens een opgave. Je brein pakt dan namelijk een situatie met een emotioneel, in dit geval een heftig emotioneel, component. En dit is precies waar je gebruik van kunt maken. Ik kom hier zo op terug.
We gebruiken ons voorstellingsvermogen ook voor andere doeleinden, namelijk om onze toekomst te voorspellen. We stellen ons voor wat er eventueel zou kunnen gaan gebeuren. Natuurlijk ken je het wel als je naar een gebeurtenis gaat die spannend is, dan stel je je voor hoe het zou gaan. Je bereid je als het ware voor.
Terug naar de feestdagen. Als je ervaring met de feestdagen op de een of andere manier negatief is, is dit ook je voorspelling. De vorige keer was het vreselijk, dan zal het nu ook wel zo zijn. Je voorspelt de toekomst door het verleden te herhalen. Nu komt het belangrijkste: terwijl je dit met je gedachten doet, geef je je brein ook een instructie mee. Een instructie om te focussen op dié momenten die niet fijn zijn. Dus als de feestdagen komen, zal het focussen op alle facetten die de ervaring werkelijkheid maken. Met andere woorden: je focus zal onbewust op die momenten liggen waarvan jij van te voren dacht dat ze zouden gebeuren. Zie je wel, mijn schoonzus mag me niet, de kinderen zijn druk, het is niet gezellig, enz. Zelfs een blik van je schoonmoeder zal je op deze manier interpreteren. Want dán is het kloppend voor ons brein. En als het klopt, geeft het rust. Doe je dat bewust? Nee, natuurlijk niet. Alleen het mooie, en ook het lastige van ons onbewuste brein is: het brein volgt jouw instructies op.
We kunnen veel waarnemen, maar lang niet alles. Zou je dat wel doen, dan word je gek. Dus ons brein filtert. En het filtert zo dat je zo min mogelijk stress hebt (al zou je dat soms niet denken). Je brein heeft het minst stress als dat wat er gebeurt en dat wat je denkt in overeenstemming is. Het moet dus kloppen wat je hoort en ziet. Zo kan het zijn dat je partner een hele andere avond heeft beleefd dan jij. Hij of zij heeft namelijk een ander filter. Jij hebt je gefocust op die keer dat bijvoorbeeld de kinderen met elkaar overhoop lagen. Dát is wat je onthoudt. En het rare is, dat je de momenten dat ze samen rustig zaten te spelen, niet opslaat. Logisch want dat is immers niet wat in je filter past. Dus dat vergeet je.
Het is dus belangrijk dat je een filter opzet, dat voor jou het meest helpend is. Hoe doe je dat?
Zoals ik als zei: je brein volgt jouw instructies. Geef het brein dan ook instructies die behulpzaam zijn. In plaats van doemdenken, denk in vertrouwen. Maak van de feestdagen in je hoofd de meest fantastische feestdagen. Met mensen die genieten van het eten, gezellig met elkaar praten, ontspanning, plezier... Jouw brein weet het verschil niet of je je hiervan een voorstelling maakt, of dat het echt is gebeurd. Belangrijk is wel dat je, als je het je voorstelt, ook al je zintuigen mee laat doen. Zie hoe gezellig het is, ruik het lekkere eten, hoor de muziek, voel dat jij je ontspannen voelt. Omdat het brein niet weet of het echt is of niet, wordt het een nieuwe ervaring waaruit het kan putten. Dus als de feestdagen daar zijn, heb je een nieuwe ervaring gecreëerd. Een ervaring waaruit je brein kan putten; een situatie die onlangs is voorgekomen EN met een emotioneel component. Dat is waarom het ook zo belangrijk is je gevoel erbij te betrekken. En dit is een ervaring met een behulpzame focus. Dus doe dit in plaats van de horrorscenario's.
Ben je alleen met de feestdagen? Stel jezelf voor dat je ‘s avonds in bed ligt met een voldaan gevoel. Dat je goed voor jezelf hebt gezorgd, jezelf hebt verwend met een heerlijk bad, een reep chocolade, een mooie film of een fijne wandeling. Ook al geloof je het niet, dat maakt niet uit. Maak gebruik van het voorstellingsvermogen van je brein op een behulpzame manier.
Als je je dit dan hebt voorgesteld, gaat het dan ook zo verlopen?
Dikke kans van niet. Maar daar gaat het niet om. De ‘doem-denk’ scenario's kloppen ook niet. Ja, het lijkt zo waar omdat dat ook hetgeen is wat je hebt opgeslagen. Maar ga eens na. Was echt alles zo vreselijk of waren er ook mooie momenten? Niemand heeft alleen maar ellende met de feestdagen. En nee, niemand heeft ook alleen maar mooie momenten. Alle momenten zullen er zijn. Dus waar leg jij je focus? Wat wil jij onthouden als je terugkijkt? De momenten die vervelend waren, of tóch die momenten die fijn waren en vervulling gaven? Maak gebruik van de kwaliteiten van je brein op een behulpzame manier. Het gaat erom, wat helpt jou?!
En daarnaast zal je merken dat dit in deze dagen vlak voor de feestdagen ook veel meer ontspanning geeft. We kunnen wel denken in de toekomst, maar ons lichaam voelt alles alsof het in het nu gebeurt. Dus als je je een doemscenario voorstelt, voelt het alsof dat nu gebeurt. En ja, dat geeft stress.
Lief mens, maak gebruik van de kwaliteiten van je brein op een behulpzame manier en heb heerlijke, ontspannen feestdagen.
Auteur: Simone Wopereis
