Hoe overwin ik mijn angst? Een vraag die vaak gesteld wordt. Maar is angst wel iets om te overwinnen? Overwinnen klinkt als dat je het eronder moet krijgen, er de baas over moet worden. En dat is ook meestal wat mensen willen. De baas worden over hun angst. Maar wat als dat juist tegenwerkt? En je je angst op deze manier alleen maar voedt?
Want wat is angst nu eigenlijk? En waar is het überhaupt goed voor?
Angst is een waarschuwingssignaal. Het helpt je overleven, het houdt je veilig. Angst zorgt ervoor dat je scherp bent, waakzaam, alert en je lichamelijke vermogen groeit gigantisch.
Ik zie het zo: als je iemand wilt waarschuwen, dan roep je een waarschuwing naar iemand. Pas op! Kijk uit! Voorzichtig! Maar wat als deze persoon, die naar jouw mening in gevaar is, je negeert? Wat doe je dan? Juist, je gaat harder roepen, dan waarschijnlijk schreeuwen. Je wilt deze persoon immers behoeden voor gevaar. Dit is ook zo met angst. Het wil je behoeden voor gevaar. Het enige wat het wil, is dat jij luistert.
En is het dan zo dat je altijd letterlijk in gevaar bent? Nee. Meestal zelfs in werkelijkheid niet. En dit is het lastige met angst. Angst slaat ook aan als jij je inbeeldt dat er iets ernstigs gebeurt. Dit heeft te maken met de manier waarop onze hersenen, in dit geval het onbewuste brein, werkt. Ons onbewuste brein is namelijk altijd in het hier en nu. Denk jij aan iets in het verleden dat je angst heeft aangejaagd, dan komen alle gevoelens naar boven alsof het op dit moment gebeurt. En niet alleen het gevoel van angst komt omhoog, maar ook je stress-respons slaat aan. Zelfs je hele lichaam doet mee. Je ademhaling gaat omhoog, je spieren spannen zich, enz. En dit gaat allemaal als vanzelf.
De meeste angsten gaan echter over de toekomst, de zogenaamde beren op de weg zien: wat als… ze me niet leuk vinden, ik buiten de boot val, ze zien dat ik het niet kan, ik een fout maak, noem maar op. De grootste doem-scenario’s ploppen op. En wat gebeurt er? Het (onbewuste) brein denkt dat het Nu gebeurt en de angst slaat toe.
Dus hoe werkt het nu precies met angst?
Het begint met een gebeurtenis waar jij bepaalde gedachten over hebt. En deze gedachten geven je een gevoel. In dit geval angst.
Bijvoorbeeld: Je krijgt een uitnodiging voor een bijeenkomst. Het eerste wat je denkt is: O, nee, wat als… ik niemand ken, ik buiten de boot val, niemand met mij wil praten, enz. Zo gauw je dit denkt, wordt je angst getriggerd. Je onbewuste denkt immers dat dit NU gebeurt.
Daarom is het zo belangrijk om te onderzoeken wat je denkt over de situatie, maar vooral ook over jezelf? Welke gedachten heb je over jezelf? Welke overtuigingen zitten hieronder, welke behoeften?
Zo kan de angst om je in groepen te begeven, de angst zijn om niet welkom te zijn, niet geliefd. De angst om auto te rijden, de angst niet veilig te zijn of misschien de angst dat andere automobilisten niet te vertrouwen zijn. Dus in plaats van het weg te willen hebben, ga er eens nieuwsgierig naar kijken, ga het eens onderzoeken. Vraag eens wat het je te vertellen heeft. Welke behoefte zit er onder?
En wat doe je er dan mee?
Ten eerste: weet dat je de emotie niet bent, maar deze ervaart. Je bent niet bang, je voelt je bang. En ook al voelt het soms overweldigend, je hebt een keuze. Je kunt namelijk ook kiezen voor vertrouwen. Om erop te vertrouwen dat de bijeenkomst goed zal verlopen, je een prettige autorit hebt. Stel je dat voor en ook dan zal je gevoel volgen. Dit zal in het begin vreemd aanvoelen, je bent namelijk gewend het op een andere manier te doen. Maar je zal merken dat hoe meer je het doet, hoe makkelijker het wordt.
En dan denk je misschien dat het doemdenken je helpt om een teleurstelling te voorkomen, om je voor te bereiden. Maar is dat wel zo? Ben je daadwerkelijk minder teleurgesteld als je verwacht dat het slechtste gebeurt? Hoe zou het zijn dat je voorstelt dat het goed gaat en de verwachting loslaat? De toekomst kunnen we niet voorspellen. De manier hoe we er over denken wel. En hiermee kunnen we ook ons gevoel erover beïnvloeden. Een mooie uitspraak vind ik: piekeren is de verkeerde kant op fantaseren.
En that’s it?
Niet helemaal. Dan komt een van de belangrijkste punten, namelijk je oordeel over de angst weg te laten. Kijk ernaar met compassie. Jezelf erom veroordelen helpt je niet. Dit brengt je juist in een negatieve spiraal. Weet dat de emotie angst je helpt te overleven. Als je je angst in de ogen kijkt, zal je zien dat het veel minder groot is dan je je voorgesteld had. Want dat is wat angst ook doet. Alles groter maken dan het is. En je weet nu, het enige wat angst wil, is dat je het daadwerkelijk voelt. Zonder het te willen overwinnen, zonder het weg te drukken.
Heb je dan je angst overwonnen? Nee, niet de angst, wel de angst voor de angst. En je zal zien dat het minder grote vormen aanneemt. Angst hoort nu eenmaal bij het leven. Het is een deel van ons bestaan. Een weerspiegeling van onze afhankelijkheid en het besef dat we sterfelijk zijn.
Angst is iets waar veel mensen mee kampen, maar niet over spreken. Zoek hulp als je angst echt grote vormen aanneemt of je belemmert in je dagelijkse leven.
Je hoeft het niet alleen te doen.
Auteur: Simone Wopereis, trainer Ander Leven
Wil je op de hoogte blijven? Volg ons op:
